Tweelingzwangerschap – ben je zwanger van meer dan één kindje? Of heb je net te horen gekregen dat je in verwachting bent van een tweeling? Dat kan overweldigend aanvoelen. Tweelingouders weten dit als geen ander. In dit artikel wordt uitgebreid omschreven wat jij allemaal wilt weten als je in verwachting bent van een tweeling. Veel leesplezier!
Voordat er verder op de tweelingzwangerschappen wordt ingegaan vinden wij het belangrijk om te vermelden dat dit artikel geen medisch advies is. Dit artikel geeft een algemeen beeld over wat je tijdens je zwangerschap van een tweeling kunt verwachten. Elke zwangerschap uniek is. Zo kan het beloop verschillen van wat je hier leest. Voor vragen en medisch advies verwijzen we je door naar je behandelende gynaecoloog in jullie ziekenhuis.
Wanneer wordt een tweelingzwangerschap vastgesteld?
Ben je zwanger dan is de kans groot dat je na zo’n 8 weken je eerste echoscopisch onderzoek laat verrichten via je verloskundige. Dit is een standaard protocol om te kijken of alles goed gaat. Vaak is dit dan ook het eerste moment waarbij de tweelingzwangerschap wordt ontdekt. De verloskundige ziet tijdens de echo dat er meer dan één foetus aanwezig is in de baarmoeder. Wanneer een tweelingzwangerschap wordt vastgesteld krijg je gelijk een doorverwijzing naar het ziekenhuis.
Welke soort tweelingen zijn er?
Er zijn twee verschillende soorten tweelingen, (i) eeneiige tweelingen en (ii) twee-eiige tweelingen. Meer achtergrond over het ontstaan, de overeenkomsten en de verschillen tussen eeneiige tweelingen en twee-eiige tweelingen verwijzen we je naar het artikel “Hoe ontstaat een tweeling?“. Veelal wordt tijdens de eerste controle in het ziekenhuis vastgesteld of het om een eeneiige of een twee-eiige tweeling gaat. Dit om men in het ziekenhuis veelal nauwkeurigere echoapparatuur heeft. Hierdoor is beter te zien wat de dikte en de vorm van het tussenschot is tussen de vruchtzakken.
Wat zijn de consequenties voor de zwangerschap?
Een tweelingzwangerschap heeft een aantal consequenties voor de moeder. Dit zijn onder andere:
- Een tweelingzwangerschap is zwaarder voor de vrouw.
Je draagt immers twee baby’s in plaats van één. Mogelijk heb je meer last van misselijkheid, overgeven en vermoeidheid door verminderde slaap. Ook komt bloedarmoede vaker voor. Jouw lichaam moet immers bloed voor twee baby’s aanmaken. - De baarmoeder sneller groeit sneller.
Als je in verwachting bent van een tweeling kun je over het algemeen meer last hebben van harde buiken. Ook het ontstaan van slaapproblemen komt vaker voor. Je buik gaat vaker in de weg zetten om in die fijne slaaphouding te slapen. Ook is het gebruikelijk dat je vaker ’s nachts naar het toilet moet.
Hoewel het derde trimester van de tweelingzwangerschap zwaarder is kun je tot week 20 nagenoeg hetzelfde blijven doen als een vrouw die zwanger is van één baby. Je kunt blijven werken, sporten, fietsen, vrijen met je partner, autorijden enz. Echter is het belangrijk om naar je eigen lijf te blijven luisteren. Na 20 weken wordt het aangeraden om rustiger aan te gaan doen. Zo is het verstandig om te minderen met werk. Na 26 tot 28 weken wordt het aangeraden om met zwangerschapsverlof te gaan. Bespreek dit ook altijd met je gynaecoloog en bedrijfsarts.
Top 10 Zwangerschapskleding
Goede en comfortabele zwangerschapskleding is erg belangrijk tijdens je zwangerschap. Bij bol.com vind je een uitgebreide collectie positiekleding van verschillende merken zoals Noppies, Esprit, Supermom en vele anderen.
Prenatale diagnostiek bij tweelingen
Standaard in Nederland worden enkele prenatale tests aangeboden aan zwangere vrouwen. Bij het uitvoeren van prenatale diagnostiek kijkt de arts of gynaecoloog of er aangeboren of erfelijke afwijkingen zijn bij het nog ongeboren kindje. Je kiest zelf of je deze diagnostiek wil. Wil je meer weten over prenatale diagnostiek? Stel je vragen dan aan je gynaecoloog. De standaard prenatale screening diagnostiek bestaat uit:
Bloedonderzoek
Het bloedonderzoek is gericht op het opsporen van enkele infectieziekten die je kind ziek kunnen maken, zelfs voordat het is geboren. Het is vaak mogelijk om je tijdens de zwangerschap te behandelen tegen een eventueel vastgestelde infectieziekte en zo je baby te beschermen. Ook je bloedgroep wordt bepaald. En je antistoffen tegen bloedgroepen worden bepaald. Antistoffen tegen andere bloedgroepen kunnen namelijk gevaarlijk zijn voor je ongeboren kind.
NIPT (Niet invasieve prenatale test)
De NIPT is een bloedonderzoek naar het erfelijk materiaal van de ongeboren vrucht(en). In het bloed van de zwangere zit altijd een beetje erfelijk materiaal van de ongeboren vrucht(en). Dit materiaal is afkomstig vanuit de moederkoek. In het laboratorium kan bepaald worden of er aanwijzingen zijn voor het Syndroom van Down, Edwards syndroom of Patau syndroom.
20-weken echo
De 20-wekenecho is een uitgebreid medisch onderzoek naar lichamelijke afwijkingen bij het ongeboren kind. Normaliter kies je zelf of je dit onderzoek wilt of niet. Omdat je zwanger bent van een tweeling is de frequentie van echo-onderzoeken hoger dan bij een eenlingzwangerschap. De lichamelijke ontwikkelingen wordt daardoor veel frequenter gevolgd. De 20-wekenecho wordt ook bij een tweelingzwangerschap uitgevoerd. Deze valt veelal samen met de 4-wekelijkse controles die tot week 26 plaatsvinden.
Meer informatie over prenatale diagnostiek kun je opvragen bij je gynaecoloog. Ook is er veel informatie terug te lezen op deze website van de Rijksoverheid.
Mogelijke complicaties bij een tweelingzwangerschap
Zwanger zijn is iets bijzonders. De liefde die bij een zwangerschap vrijkomt is onevenaarbaar. Je wilt als toekomstige ouders dan ook niks liever dan een zwangerschap zonder complicaties. Daarom is goed om je van tevoren vast te verdiepen in mogelijke risico’s. Zoals hierboven al kort werd benoemd brengen tweelingzwangerschappen een aantal risico’s met zich mee. Dit kunnen onder andere zijn:
Vroeggeboorte
De kans op vroeggeboorte is bij tweelingen groot. Dit komt door spontane vroegtijdige weeën. Deze weeën kunnen ontstaan doordat de baarmoeder van de moeder hard groeit door de aanwezigheid van twee foetussen. Afhankelijk van hoeveel te vroeg hoeft dit geen ernstige gevolgen te hebben. Doordat er twee kinderen in één baarmoeder groeien komt het vaak voor dat één baby het makkelijker heeft dan de ander. Mocht de gynaecoloog het idee hebben dat de ene baby het te zwaar heeft (door bijvoorbeeld een groeiachterstand) dan wordt vroegtijdige bevalling geadviseerd.
Groeiachterstand
Naast vroeggeboorte is een groeiachterstand bij één of beide baby’s een verhoogt risico bij een tweelingzwangerschap. Gemiddeld genomen zijn tweelingbaby’s kleiner bij de geboorte dan een eenlingbaby die 40 weken alle ruimte voor zichzelf gehad heeft. Mocht de groeiachterstand dusdanig zijn dan kan de gynaecoloog adviseren om de moeder op te nemen in het ziekenhuis om de baby’s in de gaten te houden. Wanneer noodzakelijk kan de gynaecoloog vroegtijdig ingrijpen. Mits beide baby’s dat aankunnen.
Hoge bloeddruk
Een te hoge bloeddruk bij zowel de baby’s als de moeder is bekend bij zwangerschappen. Dit is dan ook niet iets waar je zich direct zorgen over hoeft te maken. Wordt een te hoge bloeddruk vastgesteld dan houdt de verloskundige of gynaecoloog dit goed in de gaten en grijpt in wanneer nodig.
Mogelijke complicaties bij een eeneiige tweelingzwangerschap
Ben je in verwachting van een eeneiige tweeling? Dan zijn er een aantal extra risico’s die alleen voorkomen bij eeneiige tweelingen. Dit zijn:
Tweeling transfusie syndroom (TTS)
Eeneiige tweelingen delen samen één placenta (Hier krijgen beide foetussen hun voeding en zuurstof uit). In de placenta is de bloedsomloop van beide foetussen verbonden. Stroomt dit ongelijk dan krijgt de ene baby minder bloed en de andere te veel. Dit heeft als gevolg dat de ene baby meer vruchtwater aanmaakt en de ander minder. Dit is ook wel bekend als TTS of Tweeling Transfusie Syndroom. Doordat de buik van de moeder hard groeit kan dit vroegtijdige weeën veroorzaken. Beide baby’s worden te vroeg geboren waarbij de kans op overlijden en geboren worden met aandoeningen zeer vergroot. Ook het te weinig of te veel voeding zorgt voor gezondheidsrisico’s voor beide baby’s.
Tweeling anemie polycythaemia sequentie (TAPS)
Een ander risico die eeneiige tweelingen lopen is TAPS (Tweeling anemie polycythaemia sequentie). Zoals hierboven omschreven delen beide foetussen het bloed in de placenta. Bij deze aandoening krijgt de ene foetus langzaamaan meer bloed en dik bloed door hele kleine vaatverbindingen. De andere baby krijgt juist te weinig bloed en lijdt aan bloedarmoede. De baby die tijdens de zwangerschap te veel bloed kreeg wordt rood geboren, de baby met te weinig bloed wordt wit geboren. Te dik en te veel bloed kan ernstige gevolgen hebben voor de gezondheid van de baby net als bloedarmoede voor de andere baby. Bij TAPS is er nauwelijks tot geen verschil in de hoeveelheid vruchtwater per baby.
Wil je meer weten over deze twee syndromen? Lees dan verder op de website van het LUMC (Leids Universitair Medisch Centrum te Leiden). De links vind je onderaan deze website. Wij raden altijd aan om nauw contact te houden met de behandelend arts of gynaecoloog om de kans op risico’s zo klein als mogelijk te houden.
Zwangerschapsverloop en ziekenhuiscontroles
Tijdens je zwangerschap ben je waarschijnlijk hartstikke nieuwsgierig naar wat er in je baarmoeder groeit. Om deze nieuwsgierigheid een beetje weg te nemen worden er bij eenlingzwangerschappen naast de standaardecho’s ook vaak pretecho’s gedaan. Het is vaak tijdens een pretecho dat naar het geslacht van je baby wordt gekeken. Ben je zwanger van een meerling? Dan is het altijd zo dat je direct een medische indicatie krijgt. Je komt dan onder behandeling van een gynaecoloog. Jouw controles worden veel uitgebreider dan in vergelijking met een eenlingzwangerschap. Lees verder hoe jouw controles gaan verschillen.
Het zwangerschapsverloop
Een tweelingzwangerschap wordt nauwlettender gevolgd. De verschillen met een eenlingzwangerschap zijn:
Traject met een gynaecoloog
Kom je er bij de acht weken echo achter dat je zwanger bent van een tweeling dan wordt er een medische behandeling opgesteld. De gehele zwangerschap word je in de gaten gehouden door een gynaecoloog.
Meerdere controlemomenten
Doordat een tweelingzwangerschap meerdere risico’s met zich meebrengt (zoals hierboven omschreven) is het gebruikelijk om meerdere controlemomenten te hebben. Je zult vaker voor echo’s naar het ziekenhuis gaan. Afhankelijk van de gezondheid van beide foetussen en de moeder zal het traject bepaald worden. Tijdens een controle wordt de bloeddruk gemeten en krijg je -als er aanleiding toe is- een bloedonderzoek. Zo kan je bloedsuiker en ijzergehalte (hemoglobine) in je bloed gemeten worden. Mocht er reden toe zijn kan er tijdens een controle urineonderzoek worden gedaan. Dit is niet standaard. Afhankelijk van hoe de zwangerschap verloopt kan er na 30 weken geluisterd worden naar hoe de harttonen van de baby’s zijn en of er al weeën geregistreerd kunnen worden.
Tot week 26
Vanaf het moment dat wordt vastgesteld dat je in verwachting bent van een tweeling ga je in principe tot 26 weken elke 4 weken voor controle naar de gynaecoloog. Er wordt echo-onderzoek verricht naar de groei van je baby’s. Ook wordt naar de bloedstroom van je baby’s en in de navelstreng. Heb je erg veel last van vermoeidheid? Dan kan dit aanleiding zijn om je ijzerwaarde in je bloed te bepalen. Bij tweelingzwangerschappen komt bloedarmoede vaker voor.
Van week 26 tot 32
Na deze 26 weken ga je tot 32 weken iedere 2 weken voor controle. Bij elke controle wordt een echo-onderzoek gedaan om de groei en gezondheid van je baby’s op de voet te volgen.
Na week 32 tot aan de bevalling
Na week 32 zal er elke week een controlemoment plaatsvinden. Bij elke controle wordt een echo-onderzoek gedaan om de groei en gezondheid van je baby’s op de voet te volgen.
Je krijgt gedurende je zwangerschap dus te maken met meerdere momenten waarbij de gezondheid van jou en je baby’s wordt gecontroleerd. Zo wordt het mogelijk om vroegtijdig bij te sturen als er (lichamelijke) afwijkingen geconstateerd worden bij jou of je baby’s.
Eerder bevallen
Tweelingen worden te vroeg geboren. Verloopt de zwangerschap zonder problemen? Dan kun je rekening houden met de gemiddelde zwangerschapsduur van 35 tot 38 weken. Een tweelingzwangerschap duurt gemiddeld 37 weken bij een twee-eiige tweeling, en 35 weken bij een eeneiige tweeling. Dit is gemiddeld 3 tot 5 weken korter dan bij een eenlingzwangerschap van maximaal 42 weken. De reden hiervoor is dat bij tweelingen de kans op bevallingscomplicaties toeneemt na 38 weken zwangerschap. Samen met de gynaecoloog wordt er dan voor gekozen om de bevalling vroegtijdig in te lijden. Bij een eeneiige tweeling spelen ook de risico’s op TTS en TAPS mee. Bij eeneiige tweelingen is het medisch beleid om uiterlijk bij week 36 over te gaan tot inleiden van de geboortes. Bij een tweelingbevalling zijn verschillende scenario’s mogelijk:
- Vaginale bevalling
- Keizersnede
Vaginale bevalling
Een vaginale bevalling is mits er geen complicaties zijn gewoon mogelijk bij een bevalling van een tweeling. Zijn beide baby’s klaar om geboren te worden dan draaien ze met hun hoofdje naar beneden. Echter komt het ook voor dat er één wel en de andere niet met het hoofdje naar beneden ligt. Zodra de ontsluitingsweeën beginnen (Dit kan vast worden gesteld door de gynaecoloog) gaat de baarmoedermond open. Zodra de baarmoedermond volledig is ontsloten wordt het eerste baby’tje uitgedreven. Is je eerste kindje geboren dan controleert de gynaecoloog de houding van de tweede. De nieuwe ontsluitingsweeën kunnen even op zich laten wachten. De harttonen van beide baby’s wordt gedurende de bevalling in de gaten gehouden. Zijn beide baby’s geboren dan volgt daarna pas de placenta.
Wordt er begonnen met een vaginale bevalling? Dan gebeurt het soms dat de bevalling onvoldoende op gang komt omdat bijvoorbeeld de ontsluitingsweeën niet sterk genoeg zijn om beide baby’s vaginaal te laten bevallen. Als zich complicaties voordoen bij de vaginale bevalling kan tot een spoedkeizersnede overgegaan worden. De baby’s worden alsnog via een keizersnede geboren
Een andere mogelijkheid die voor kan komen is dat de eerste baby vaginaal bevalt en dat bij de tweede complicaties optreden. Het komt soms voor dat de tweede baby dan met een keizersnede gehaald wordt.
Keizersnede
Het kan zijn dat er complicaties zijn tijdens de zwangerschap waardoor de gynaecoloog vooraf een keizersnede adviseert. Bijvoorbeeld als beide baby’s in stuitligging liggen (beentjes naar beneden i.p.v. het hoofdje). Vindt er een keizersnede plaats dan snijdt de gynaecoloog een klein sneetje overdwars in de buik van de moeder door de baarmoeder en haalt de kindjes op deze manier naar buiten. De snede zit onder de bikinilijn zodat je er naderhand vrijwel niets van ziet. En al zie je toch iets? Dan is het ook iets om trots op te zijn. Je hebt immers op dezelfde dag twee nieuwe mensen op de wereld gezet!
Kraambed
Je beide baby’s liggen voor het eerst in je armen. Een moment wat je nooit meer zult vergeten. Is de bevalling zonder complicaties verlopen dan mag je de kraamperiode gewoon thuis doorbrengen. In Nederland is het heel normaal om kraamzorg aan te vragen. Dit doet je vroegtijdig zodat je ook aan kunt geven dat het om een meerling gaat. Tijdens deze periode kunt je genieten van je beide kindjes. De kraamzorg helpt je met verzorgen van beide baby’s.
Waren er tijdens de zwangerschap of bevalling complicaties, dan kan het zijn dat de baby en/of moeder langer in het ziekenhuis moeten blijven ter controle. Afhankelijk van de complicaties kunt je op een gegeven moment ook gewoon naar huis en beginnen aan een nieuw hoofdstuk met twee kindjes extra in huis.
Conclusie
Een tweelingzwangerschap is heel bijzonder en speciaal voor jezelf en voor je omgeving. Een tweeling zal je heel veel prachtige momenten geven maar het is niet niks. Doordat er twee foetussen tegelijk in je baarmoeder groeien zal de zwangerschap en bevalling anders verlopen dan die van een eenling. Je zult vanaf het moment dat je weet dat je in verwachting bent van een tweeling onder controle staan van een gynaecoloog in het ziekenhuis. Tot aan je bevalling word je nauwlettend gevolgd. Een plezierig en geruststellend idee. En als aanstaande tweelingouder is het heel leuk om al die extra echofoto’s ontvangen. En om het nog mooier te maken is het heel leuk om een dagboek bij te houden van je zwangerschap. Geniet van het moois wat in je baarmoeder groeit en mocht je zich zorgen maken of vragen hebben, stel deze dan altijd aan je gynaecoloog. Iedere zwangerschap is uniek, geen enkele vraag is gek!
Bronverantwoording:
De cijfers en informatie die in het bovengenoemde artikel zijn verwerkt zijn afkomstig uit onderzoek en statistische gegevens van verschillende academische medische centra in Nederland, waaronder het VU Medisch Centrum (VUMC) Amsterdam, Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC), en het UMC Utrecht (UMCU).
