Wanneer je in verwachting bent van twee baby’tjes tegelijk wordt dat een tweelingzwangerschap genoemd. In Nederland is de kans op een tweelingzwangerschap ongeveer 1 op 60. De gemiddelde kans op een tweelingzwangerschap is ±1,5-2.0%. In Nederland worden jaarlijks ongeveer 3000-3500 tweeling geboren. Tweelingen kunnen ontstaan als eeneiige of als een twee-eiige tweeling. Beide type tweelingen ontstaan op hun eigen manier. Maar wat is het verschil?
Eeneiige tweelingen
Een eeneiige tweeling ontstaat uit één bevruchte eicel. De bevruchte eicel splitst zich na enkele dagen waardoor er niet één maar twee kindjes in je buik groeien. Doordat beide baby’s uit dezelfde eicel ontstaan bestaan eeneiige tweelingen uit hetzelfde geslacht. Eeneiige tweelingen lijken vaak ook als twee druppels water op elkaar. Dit komt omdat ze hetzelfde DNA hebben. Het is immers één bevruchte eicel die zich heel vroeg na de bevruchting heeft gesplitst.
Twee-eiige tweelingen
Twee-eiige tweelingen ontstaan uit een dubbele eisprong. Tegelijkertijd zijn er twee eitjes uitgerijpt én bevrucht. Uit beide eitjes groeit nu een kindje. In de baarmoeder heeft elk kindje een eigen placenta en navelstreng. Twee-eiige tweelingen zijn genetisch gezien vergelijkbaar met een broer of zus. Doordat deze eitjes wel tegelijk maar niet uit dezelfde eicel ontstaan hoeven deze baby’s niet op elkaar te lijken of van hetzelfde geslacht te zijn.
Waardoor ontstaat een tweeling?
Eeneiige tweelingen
Het ontstaan van twee embryo’s uit één bevrucht eitje is iets unieks. Het komt voor en we kennen waarschijnlijk allemaal wel een eeneiige tweeling. Eeneiige tweelingen blijven interessant voor de wetenschap. Tot dusver is het onbekend waarom eeneiige tweelingen ontstaan. Voor het ontstaan van eeneiige tweelingen is geen wetenschappelijke verklaring. Recentelijk zijn er aanwijzigingen gevonden dat eeneiige tweelingen sterke overeenkomsten vertonen in DNA methylatiepatronen op specifieke locaties van menselijk erfelijk materiaal. DNA methylatie is een proces dat ervoor zorgt dat bepaalde genen worden ingeschakeld en andere genen worden uitgeschakeld. Het in- en uitschakelen van genen is van cruciaal belang tijdens de groei en ontwikkeling van het embryo. Het DNA methylatiepatroon dat nu bij eeneiige tweelingen gevonden is verschilt van het DNA methylatiepatroon bij eenlingen. Mogelijk zou een verschil in DNA methylatie tijdens de vroege embryonale ontwikkeling verklaren waarom eeneiige tweelingen ontstaan. Waarom en/of hoe de verschillen in DNA methylatie optreden is niet bekend, en blijft dus vooralsnog speling der natuur.
Twee-eiige tweelingen
Bij twee-eiige tweelingen ligt dit anders. Uit onderzoek blijkt dat erfelijkheid een rol kan spelen. Daarom zie je ook vaker dat er meerdere tweelingen in een familielijn aanwezig zijn. Naast erfelijkheid speelt leeftijd ook een rol. Hoe ouder de vrouw hoe hoger de kans dat zij in verwachting kan raken van een twee-eiige tweeling. Zo heeft een vrouw van 25 een kans van 1 op 90 om zwanger te raken van een twee-eiige tweeling. Is de vrouw 40 dan groeit de kans naar 1 op 60 (Deze cijfers zijn gebaseerd op onderzoek van het VUMC). Ook kunnen er bij vruchtbaarheidsbehandelingen twee-eiige tweelingen ontstaan wanneer er twee bevruchte eicellen tegelijkertijd worden teruggeplaatst.
Siamese tweelingen
Siamese tweelingen zijn eeneiige tweelingen die met elkaar vergroot zijn geraakt in de baarmoeder. Dit fenomeen komt zelden voor, naar schatting 1 op 49000 tot 1 op 189000 zwangerschappen. Er zijn twee theorieën over hoe Siamese tweelingen ontstaan. De ene theorie is dat de bevruchte eicel niet volledig splitst tijdens de vorming van een eeneiige tweeling. De andere theorie is dat de bevruchte eicel zich volledig splitst, maar dat er in een iets latere fase toch weer een fusie tussen beide embyro’s optreedt. Recent onderzoek toont aan dat beide theorieën niet volledig verklarend zijn voor deze verschillende verschijningsvormen (bron).
De overlevingskansen voor Siamese tweelingen zijn bijzonder klein. Het is daarom vrijwel altijd groot (wereld)nieuws als een Siamese tweeling na geboorte in leven blijft. In sommige gevallen is het mogelijk om Siamese tweelingen te scheiden. Nederland telt één Siamese tweeling; Sheneeva en Chenelva. In 2016 is een documentaire over deze twee meisje uitgezonden op NPO3. Zie hier voor de aankondiging.
Vruchtbaarheidsbehandeling en meerlingen
Als een stel moeite heeft om zwanger te raken is het mogelijk om vruchtbaarheidsbehandelingen uit te voeren. Tijdens een vruchtbaarheidsbehandeling kunnen meerdere bevruchte eicellen teruggeplaatst worden om de kans op zwangerschap te vergroten. Groeien meerdere embryo’s uit? Dan ontstaat er een meerlingen zwangerschap. Op deze manier zwanger raken vergroot ook de kans en het ontstaan van een tweeling. In de beginperiode van vruchtbaarheidsbehandelingen kwamen meerlingen vaak voor. Door verbetering van de techniek is men terughoudend geworden in het terugplaatsen van meerdere embryo’s tegelijkertijd.
Voeding en meerlingen
Het percentage zwangerschappen dat resulteert in tweelingzwangerschappen wordt gevonden in Zuidwest Nigeria binnen de Yoruba stam (bron). Het vermoeden is dat dit hoge percentage tweelingen veroorzaakt kan worden door de aanwezigheid van phyto-oestrogenen in de voeding van de Yoruba stam. Sommige phyto-oestrogenen vertonen gelijkenissen met de vrouwelijke geslachtshormonen die betrokken zijn bij de uitrijping van eicellen. Gedacht wordt dat phyto-oestrogenen afkomstig uit isala-soep of de yam-wortel verantwoordelijk zijn voor de hoge incidentie van tweelingzwangerschappen (bron). Door consumptie van deze voedingsmiddelen wordt de spiegel van eicelrijpingshormonen in het bloed van de vrouw beïnvloed.
Conclusie
Een- en meereiige tweelingen ontstaan op verschillende manieren. Eeneiige tweelingen ontstaan uit één enkele bevruchte eicel die zich in de eerste dagen na bevruchting scheidt. Beide celklompjes groeien uit tot een vrucht. Omdat beide vruchten nagenoeg identiek DNA hebben lijken eeneiige tweelingen sterk op elkaar. Ook hebben ze hetzelfde geslacht. Twee-eiige tweelingen ontstaan uit twee bevruchte eicellen. Erfelijk gezien zijn ze vergelijkbaar met een broertje/zusje die na elkaar geboren worden. Met het verschil dat twee-eiige tweelingen de baarmoeder delen tijdens de zwangerschap. Daar waar bij eeneiige tweelingen het onduidelijk is waarom ze ontstaan is dat bij twee-eiige tweelingen duidelijker. Erfelijkheid en leeftijd spelen een rol, evenals vruchtbaarheidsbehandelingen. In sommige delen van de wereld speelt voeding ook een rol. Tweelingen komen overal ter wereld voor en zijn van alle tijd.
